traduzione versioni latino

La storia di Roma
Romae incolae paulatim (avv.) magnam potentiam obtinent. Romanae copiae multas terras magnasque provinciasque occupant: primum (dapprima) Etruriam, deinde (poi) Siciliam, Corsicam, Sardiniam, Africam, Graeciam et Macedoniam, Asiam et Galliam submittunt. Romae incolae advenis iustitiam cum temperantiā ostendunt, avaritiam spernunt et reverentiam cum modestiā docent. Fortună Romae secundă est, sed postremo (alla fine) Romae incolas relinquit: incolarum superbiă iustitiam cum concordiā pellit, provincias vexat, iras excitat et magnas ruinas parat. Itaque multae provinciae rebellant nec iam (e non … più) antiquam dominam tolerant. Sic Romae gloriă finit.

Due grandi poeti
Homerus et Vergilius poëtae aevo antiquo vivunt. Homerus poëtă Troianum bellum primus canit. Caecus erat et Graecorum Troianorumque gloriosas pugnas narrabat. In operis suis magno cum studio humanum animum explorabat et varias vitae fortunas observabat. Ideo Graeci in libris eius multa discebant, quia totius Graeciae populus bellorum pericula et incommoda bene cognoscebat. Romae clarum Vergilium poëtam invenimus. Vergilius Aeneae Troianorumque proelia in Italiā et in Latio canit; in libris suis agricolarum colonorumque operas celebrat. Vergilii ingenium poëticum magnopere honoramus semperque honorabimus.



Il re delle rane
In remotā palude ranae finem privatarum litium exoptabant; nam bestiolis multae contentiones erant et leges certas desiderabant ad tranquillam vitam; regem igitur magno clamore Iovi petiverunt. Risit deorum rex, hominum animaliumque pater, propter ranarum stoliditatem et dixit: «Idoneus rex ranarum populo statim erit!». Itaque ranis tigillum ex ligno misit. Primum timidum ranarum genus tigillum pertimuit, sed cum bestiolae novi regis ignaviam et imbecillitatem viderunt (nam tigillum immotum semper manebat), Iovis donum spreverunt et alium regem petiverunt. Tum Iuppĭter: «Bonum regem non toleravistis: nunc tyranni vim cognoscetis! Iovis nomen timebĭtis!». Misit igitur deus in paludem anguem avidum et saevum. Breviter miserae ranae anguis praeda fuerunt et uno tempore libertatem vitamque amiserunt.
Atene e Sparta
Athenae et Lacedaemon illustres Graeciae civitates fuerunt, sed valde autem dissimiles civium moribus. Atheniensibus enim acre promptumque ingenium fuit, Lacedaemoniis autem magnă armorum peritiă et severae virtutes. Iam antiquis temporibus Lacedaemonii bellicam artem coluerant, quia semper civitas fortes constantesque viros pepererat. Sed Lacedaemoniorum natură adversă liberalibus artibus fuit. Ut (Come) Lacedaemon omnes alias urbes singulari vi et civium audaciā superabat, ita (così) Athenae litterarum, artium et philosophiae scientiā eminebant. Athenis vitam egerunt multi et illustres poëtae, scriptores, philosophi, oratores. Preaterea Atticae caput, praecipue Periclis temporibus, civitas fuit, in qua (nella quale) populi potestas summă fuit: quare etiam hodie omnes liberi populi ab Atheniensibus sublime libertatis exemplum trahunt.

Grandezza esemplare di Socrate
Socrătis animus modestiā plenus erat. Graecus philosophus sapientiā pudicitiāque omnes aequales superavit et magnos philosophiae magistros educavit. E totā Graeciā adulescentes iuvenesque apud Socratem conveniebant et philosophi famă in dies crescebat. Atheniensium principes tamen, quia invidi erant, Socratem iniuste accusaverunt et capĭte damnaverunt. Certa die philosophus, qui (il quale) res adversas non timebat, aequo animo et firmā manu venenum bibit et nobili morte magnum virtutis testimonium omnibus dedit. Quare Socrates semper admirationem movebit eorum qui (di coloro che) iustitiam veritatemque super omnia alia amaverint.